09|12|2018

W piątek 14 grudnia 2018 roku w Galerii Architektów Forma odbędzie się wernisaż wystawy zatytułowanej „Między harmonią a hałasem”, autorstwa dr inż. arch. Klary Czyńskiej, prof. dr hab. inż. arch. Waldemara Marzęckiego oraz dr inż. arch. Pawła Rubinowicza. Zaprezentowane zostają wyniki opracowania wykonanego przez zespół autorski w połowie 2018 roku – „Studium ochrony krajobrazowej Muzeum Śląskiego w Katowicach”. Jak czytamy w opisie autorskim, rysującym się zagrożeniem dla prawnie chronionego wizerunku Muzeum Śląskiego oraz Strefy Kultury w Katowicach jest nowa inwestycja, która ma się pojawić w bezpośrednim sąsiedztwie (osiedle TDJ Estate).

Podstawą dla prezentowanych na wystawie badań jest zastosowanie autorskich metod naukowych oraz autorskich programów komputerowych umożliwiających precyzyjną analizę krajobrazu miasta. Wykorzystano w nich model Katowic o powierzchni 25km2 zbudowany z chmury punktów LiDAR oraz metodę VIS (Visual Impact Size) dla oceny zasięgów oddziaływania istniejących i planowanych dominant. „Na szacunek i wyjątkowo wysoką ocenę zasługuje klasa, z jaką Autorzy wystawy niczego wprost nie krytykując, mówią o smutnej przyszłości Strefy w przekonujący sposób” – czytamy w recenzji prof. dr hab. inż. arch. Sławomira Gzella. Pełne teksty recenzji oraz opisu autorskiego są dostępne na stronach Galerii.

Klara Czyńska, jest architektem, adiunktem ZUT. W 2007 roku obroniła na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej pracę doktorską pt. „Metody kształtowania współczesnej sylwety miasta na przykładzie Szczecina”. Aktorka licznych publikacji naukowych o kształtowaniu krajobrazu miasta oraz współautorką kilkunastu opracowań planistycznych dla: Szczecina, Lublina, Warszawy, Katowic, Gdańska. W latach 2013-2016 była kierownikiem projektu badawczego 2TaLL.
Waldemar Marzęcki, profesor, architekt, urbanista, artysta fotografik. Jest kierownikiem Katedry Urbanistyki i Planowania Przestrzennego na Wydziale Budownictwa i Architektury ZUT w Szczecinie. Autor czterech książek poświęconych współczesnej urbanistyce, ponad 90-ciu publikacji naukowych oraz kilkudziesięciu projektów architektonicznych i urbanistycznych. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików i były prezes szczecińskiego oddziału ZPAF. Od 2009 roku prowadzi autorską szkołę fotografii.
Paweł Rubinowicz, jest architektem, adiunktem ZUT. Studia na Politechnice Szczecińskiej oraz FH w Oldenburgu. W 2011 roku obronił na WA Politechniki Krakowskiej pracę doktorską pt. „Chaos jako porządek wyższego rzędu w wybranych trendach współczesnej architektury”. Autor publikacji naukowych z dziedziny modelowania parametrycznego w architekturze, teorii chaosu oraz wirtualnego modelowania miast. Współautor kilkunastu opracowań planistycznych w Polsce. Współwykonawca projektu 2TaLL (2013-2016).

Adam Zwoliński, kurator wystawy

Wystawa „Między harmonią a hałasem” prezentuje wyniki opracowania wykonanego przez zespół autorski w połowie 2018 roku, zatytułowanego „Studium ochrony krajobrazowej Muzeum Śląskiego w Katowicach”. Badania zostały zlecone przez Muzeum Śląskie w trosce o zachowanie sylwety tego obiektu. Rysującym się zagrożeniem jest nowa inwestycja, która ma się pojawić w bezpośrednim sąsiedztwie muzeum. Planowana jest realizacja kilku wysokich, swobodnie rozmieszczonych obiektów mieszkalnych (osiedle TDJ Estate, proj. Medusa Group). Inwestycja ta może w istotny sposób zakłócić zaprojektowany przez architektów Muzeum Śląskiego (Riegler Riewe Architekten / Gratz) porządek kompozycyjny.

Muzeum Śląskie powstało w 2015 roku na terenie byłej Kopalni Katowice, według projektu wyłonionego w konkursie międzynarodowym. Założeniem zwycięskiej koncepcji było zachowywanie ekspozycji dominant kopalni, czyli Wieży Wyciągowej (Widokowej), Wieży Ciśnień, Nadszybia oraz mniejszych w skali obiektów poprzemysłowych. Większa cześć bryły muzeum została ukryta pod ziemią tak, by kubatura wynikająca z potrzeb funkcjonalnych, nie zdominowała krajobrazu. Sukces inwestycji jest bezsprzeczny. Muzeum Śląskie jest realizacją znaną, nagradzaną, a wizerunek obiektu jest prawnie chroniony. Podobna zasada poszanowania wartości krajobrazu jest wspólna dla dwóch innych znanych realizacji współczesnej architektury wybudowanych ostatnio na terenie katowickiej Strefy Kultury (między Spodkiem a Muzeum Śląskim), to jest: Międzynarodowe Centrum Kongresowe (proj. JEMS Architekci) oraz NOSPR (proj. Konior Studio).

Debata nad wpływem osiedla TDJ na krajobraz Katowic, Strefę Kultury oraz na Muzeum Śląskie była bardzo gorąca. W 2018 roku animowanych było szereg spotkań i dyskusji publicznych. Studium zostało zlecone na dość późnym etapie tej debaty, już w momencie formalnego odwoływania się od wydanych warunków zabudowy, po próbach mediacji pomiędzy władzami miasta, inwestorem i architektami. Celem opracowania, prezentowanego na wystawie, było włączenie do debaty elementu naukowej analizy urbanistycznej, zmierzającej do obiektywizacji problemu. Wcześniej padały liczne wypowiedzi sugerujące, że inwestycja TDJ nie będzie ingerowała w krajobraz Katowic. Podnoszone były także argumenty, że z uwagi cenę gruntów, zabudowa wysoka jest ekonomicznie uzasadniona. Oba te aspekty zostały w Studium dokładnie przeanalizowane i zmierzone.

Pierwsza publiczna prezentacja „Studium ochrony krajobrazowej Muzeum Śląskiego w Katowicach”, miała miejsce w Muzeum Śląskim 13 czerwca 2018 roku. Do analiz wykorzystano dane z nalotów LiDAR o dużej dokładności (ISOK 2013) oraz ortofotomapy. Użycie autorskich technik komputerowych pozwoliło na zbudowanie precyzyjnego modelu 3D Katowic obejmującego obszar o powierzchni 25 km2 wokół Muzeum. W badaniach zastosowano metodę Visual Impact Size (VIS), dla identyfikacji wszystkich miejsc ekspozycji Wieży Widokowej i Wieży Ciśnień oraz planowanych obiektów TDJ. Wyniki badań VIS posłużyły do rozpoznania widoków strategicznych, które później zostały poddane szczegółowej analizie. Badanie wskaźników intensywności zabudowy zostało przeprowadzone z użyciem modelu 3D metodą porównawczą dla różnych obszarów Katowic oraz dla obszaru inwestyji TDJ. Wyniki przeprowadzonych analiz zostaną szerzej przedstawione na wernisażu.

Klara Czyńska, dr inż. arch.
Waldemar Marzęcki, prof. dr hab. inż. arch.
Paweł Rubinowicz, dr inż. arch.

Plansze, które oglądamy na wystawie, na pierwszy rzut oka mogą wydawać się nieczytelne. Mapy, na nich nadrukowane kolorowe plamy, owszem, w pięknych kolorach i stanowiące same w sobie dzieła graficzne, tak, nie ma wątpliwości, że przygotowali je fachowcy najwyższej klasy, ale o co im chodzi - może zapytać przypadkowy przechodzień. Zalecam mu cierpliwość i dojście do plansz końcowych. Widać na nich, jak z wielu przedtem tajemniczych linii i plam, wyłania się obraz Strefy Kultury w Katowicach, czyli pasma terenu od Spodka do Muzeum Śląskiego. Jest to miejsce z którego katowiczanie są słusznie dumni. Sport, publiczne zgromadzenia, muzyka, sztuka i pamięć o przeszłości oraz zapowiedź świetnej przyszłości są tu upostaciowione w dziełach architektury najwyższej klasy, zebranych w harmonijną całość. Ale nie bądźmy zbyt pewni co do utrzymania się tej harmonii.

Oto na planszach, w sąsiedztwie Muzeum, pojawia się jak w koncercie Jankiela fałszywa nuta czyli śliczne ponad miarę osiedle mieszkaniowe z wielopiętrowych punktowców. Fałsz jest wyraźnie wyeksponowany, bo Autorzy wystawy, wybitni specjaliści od odnajdowania zaburzeń w kompozycji krajobrazu miasta, odnajdują co trzeba i pokazują z wprawą doświadczonego diagnosty.

Nie żądają żadnych zmian, nie proponują niczego od siebie, chłodno powiadają jedynie: zobaczcie co się stanie z waszą Strefą Kultury, kiedy inwestor z wynajętym architektem, zechcą swymi pieniędzmi opleść „głowę” Strefy jak węże z wieńca oplatają głowę Meduzy. Na planszach widać, jak nieważne stają się dotychczasowe widoki, jak karleje muzealna wieża wyciągowa i zabytkowa wieża ciśnień, jak za nic się ma prawnie chroniony wizerunek Muzeum, będący własnością całej społeczności katowickiej, śląskiej, polskiej wreszcie.

Na szacunek i wyjątkowo wysoką ocenę zasługuje klasa, z jaką Autorzy wystawy niczego wprost nie krytykując, mówią o smutnej przyszłości Strefy w przekonujący sposób. Jest to też swoisty tryumf nauki urbanistycznej w służbie urbanistyki jako sztuki, w odróżnieniu do bezmyślnego stawiania klocków - budynków to tu to tam, za wzorem filmu Stanisława Barei.

prof. dr hab. inż. arch. Sławomir Gzell
Politechnika Warszawska

Dr inż. arch. KLARA CZYŃSKA, architekt, studia na Politechnice Szczecińskiej, doktorat na Politechnice Wrocławskiej. Pracuje na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie na Wydziale Budownictwa i Architektury od 2004 roku. Autorka publikacji naukowych dotyczących m.in. zagadnień urbanistycznego kształtowania miast oraz oceny wpływu zabudowy wysokiej. Kierownik projektu badawczego 2TaLL: Application of 3D Virtual City Models in Urban Analyses of Tall Buildings, w programie Norway Grants (2013-2016). Jest współautorką kilkunastu opracowań urbanistycznych dla kilku miast w Polsce (2005-2018), w których zostały wykorzystane jej teoretyczne metody analiz, oparte o zastosowanie wirtualnego modelu miasta. W pracy zawodowej wykorzystuje własne metody komputacyjne oparte wykorzystaniu wirtualnych modelach miast 3D. Kontakt: klara.czynska@zut.edu.pl

Prof. dr hab. inż. arch. WALDEMAR MARZĘCKI, architekt, urbanista, artysta fotografik. Od 2009 roku profesor zwyczajny. Wykłada na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie. Autor czterech książek poświęconych współczesnej urbanistyce, ponad 90-ciu publikacji naukowych oraz kilkudziesięciu projektów architektonicznych i urbanistycznych. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików i były prezes szczecińskiego oddziału ZPAF. Autor 43 wystaw fotograficznych, prezentowanych w Austrii, Danii, Francji, Holandii, Niemczech, Polsce, Portugalii, Szwecji i Włoszech. W latach 70. i 90. współpracował ze Szczecińskim Ośrodkiem Telewizji Polskiej. W projektach artystycznych łączy fotografię z innymi dziedzinami sztukami: architekturą, urbanistyką, muzyką, teatrem, grafiką multimedialną, vizualartem i sztuką performatywną. Od 2009 roku prowadzi autorską szkołę fotografii. Kontakt: marzecki@post.pl

Dr inż. arch. PAWEŁ RUBINOWICZ, architekt, studia na Politechnice Szczecińskiej i Fachhochschule Oldenburg (Niemcy). Doktorat na Politechnice Krakowskiej w 2011 roku, pt. „Chaos jako porządek wyższego rzędu w wybranych trendach współczesnej architektury”. Uczestnik licznych konkursów, warsztatów architektonicznych oraz konferencji naukowych w Polsce, Niemczech, Finlandii, Szwecji, Litwie, Hiszpanii, Stanach Zjednoczonych i Republice Południowej Afryki. Autor publikacji naukowych z dziedziny modelowania parametrycznego w architekturze, teorii chaosu oraz wirtualnego modelowania miast. Jest współautorem kilkunastu opracowań urbanistycznych dla kilku miast w Polsce (2005-2018), w których zostały wykorzystane jego autorskie techniki przetwarzania cyfrowych modeli miast 3D na bazie danych LiDAR. Uczestnik projektu badawczego 2TaLL, finansowanego w programie Norway Grants (2013-2016). Kontakt: pawel@rubinowicz.com.pl